بیماری صرع: علایم و درمان

معرفی انواع صرع

صرع انواع مختلفی دارد شاید بتوان گفت نزدیک به ۴۰ نوع، که برای هر شخص متفاوت می‌باشد و بستگی به محلی از مغز دارد که حمله در آن ایجاد می‌شود.

برخی‌ها بیهوش می‌شوند. برخی‌ها در روی زمین می‌افتند و برخی‌ها اندامشان را به سرعت تکان می‌دهند.

به دلیل تنوع در صرع، تشخیص یک نوع خاص مشکل است و از این رو ممکن است برخی افراد که مصروع نیستند را جزو گروه مصروعان قرار دهند، مثل افرادی که دچار سردرد‌های شدید است، یا افرادی که غش می‌کنند و یا افرادی که دچار بیماری‌های قلبی است.

این وظیفه‌ی پزشک می‌باشد که تشخیص دهد، آیا فرد، صرع دارد یا نه و درمان را شروع کند.

صرع‌ها عبارتند از:
 

۱- صرع جزئی (Partial Seizures)

هنگامی که آسیب مغزی فقط در یک طرف مغز باشد، صرع جزئی نام دارد. تقریبا یک سوم مصروعین، این نوع صرع را دارند.

قبل از این که حمله شروع شود، بیمار احساس می‌کند که حالش بد است.

این احساس‌ها شامل: تغییرات بینایی، تغییرات بویایی و شنیدن صدا‌های نامفهوم می‌باشد.

این نوع صرع خود به دو قسمت تقسیم می‌شود:
 

نوع ساده

این نوع کمتر از ۱ دقیقه طول می‌کشد. شخص ممکن است علائمی داشته باشد و این علائم بستگی به محلی از مغز دارند که درگیر شده است.

اگر قسمت پشتی مغز درگیر شده باشد، بر روی دید و عضلات اثر می‌گذارد، برای مثال عضلات انگشت یا بازو یا پا سفت می‌شوند.

شخص ممکن است احساس تهوع داشته باشد، عرق کند و یا رنگ پریده گردد.
 

نوع پیچیده

در این نوع فعالیت قسمت گیجگاهی مغز یا محلی در مغز که احساسات و حافظه را در برمی گیرد، دچار اختلال می‌شود. این نوع بین ۲-۱ دقیقه طول می‌کشد.

نشانه‌ی این نوع عبارت است از: گریه کردن، دویدن، فریاد زدن، خندیدن، دست زدن و ....


 

۲- صرع عمومی

هر دو قسمت مغز را شامل می‌شود و فرد بیهوش می‌شود. این نوع شامل:
 

صرع غایب

نشانه‌های این نوع صرع عبارت است از: باز شدن دهان، چشمک زدن و بیهوشی. این نوع بیشتر از ۳۰ ثانیه طول نمی‌کشد.
 

صرع بی صدا

در این نوع، فرد یک باره عضلاتش شل می‌شود و می‌افتد.
 

صرع عمومی کلی

بدن، بازو و پا خم می‌شود و یا دراز می‌شود و می‌لرزد. بعد از این حالت، فرد خسته است، سردرد دارد، گرسنه است، در بینایی مشکل دارد و در بدن احساس درد دارد. اما بعد از مدتی استراحت، خوب می‌شود.
 

صرع حرکتی

در این نوع صرع، عضلات به سرعت حرکت می‌کنند.
 

صرع تب

این نوع صرع در اثر تب به وجود می‌آید. 1

علل ایجاد تشنج

در شرایطی که عامل ایجاد تشنج تشخیص داده شود، مانند موارد زیر، دیگر از واژه صرع استفاده نمی‌کنیم.

اما اگر علت خاصی برای بروز تشنج‌ها مشخص نشود، بیماری صرع تشخیص داده خواهد شد.

از جمله شرایط ایجاد‌کننده تشنج که علت مشخصی داردند می‌توان به علل زیر اشاره کرد:

تومورهای مغزی

عفونت‌های مغزی نخاعی

تب بالا

کمبود شدید کلسیم

کاهش شدید قند خون

کمبود ویتامین B6

سکته مغزی

آلزایمر

بیماری مولتیپل اسکلروزیز

ضربه به سر

تشخیص صرع

تشخیص صرع بر اساس نتیجه معاینه و دقت پزشک، آزمایش‌های خونی، تصویربرداری از مغز مانند سی‌تی‌ اسکن، ام آر آی و نوار مغز انجام می‌شود.

نوع دیگری از بررسی به نام بررسی ویدیویی طولانی‌ مدت هم وجود دارد که در بیمارانی انجام می‌شود که به درمان مقاوم هستند یا برای درمان صرع، به جراحی نیاز دارند. بررسی ویدیویی این امکان را به پزشک می‌دهد که از نوع صرع و محل ایجاد تشنج در مغز اطمینان حاصل کند. 3


 

درمان صرع

بیشتر تشنج‌ها در اطفال دیده می‌شود که خوشبختانه اکثر آنها تا 25 سالگی درمان می‌شوند.

در این فاصله بیمار دارو مصرف می‌کند و به‌تدریج میزان این داروها کاهش داده شده و در نهایت قطع می‌شود.

در واقع عمده درمان تشنج‌ها بجز موارد اندکی که نیاز به جراحی دارند، درمان دارویی است. تشنج‌های سنین بالا معمولا در اثر مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای مثل سکته مغزی، تومور مغزی، اختلالات کلیوی یا کبدی و... بروز می‌کند. بنابراین در این سنین به‌ندرت داروی بیمار قطع می‌شود.
 

داروها و آزمایش‌ها

مصرف منظم داروها توسط بیمار از اهمیت بالایی برخوردار است. لازم است که بیمار هر چند ماه یک بار آزمایش خون بدهد تا میزان دارو در خون او کنترل شود.

انجام آزمایش‌های کبد، تست میزان کلسیم و ویتامین D برای افرادی که به‌طور مداوم دارو مصرف می‌کنند لازم است و توسط پزشک معالج در نظر گرفته خواهد شد.
 

مراقبت‌های لازم توسط خود بیمار

یکی از مسائل مهم در افراد مبتلا به صرع رانندگی است. در این خصوص نمی‌توان حکم کلی صادر کرد.

هر فردی بنا به شرایط خاص خود باید تابع نظر پزشک عمل کند. اما به‌طور کلی ورزش‌هایی مثل اسب‌سواری، صخره‌نوردی و موتورسواری و... توصیه نمی‌شود، اما ورزش‌های دیگر با صلاحدید پزشک معالج بلامانع است بخصوص در کودکان که نیاز به فعالیت بدنی دارند.

بچه‌های مبتلا به تشنج که به شنا علاقه‌مند هستند، می‌توانند با رعایت نکاتی خاصی به ورزش مورد علاقه خود (البته صرفا در استخر نه در رودخانه و دریا) بپردازند. در این صورت نیز لازم است والدین حتما غریق نجات را در جریان بیماری کودک قرار دهند.
 
در برخی از استخرها کلاه‌هایی با رنگ مخصوص برای این افراد در نظر گرفته می‌شود که برای نجات فرد موثر است.

افراد دچار صرع باید از حمام کردن در مواقعی که در منزل تنها هستند خودداری کنند و حتما در حمام را باز بگذارند.

توصیه دیگر این است که هنگام دوش گرفتن ابتدا آب سرد و سپس آب گرم را باز کنند. در این‌صورت اگر حمله‌ای رخ دهد فرد دچار سوختگی با آب داغ نمی‌شود. حمل ظروف حاوی آب داغ یا غذای داغ برای افراد مبتلا به صرع توصیه نمی‌شود.

همیشه کارد و چنگال را به صورت برعکس داخل جاظرفی قرار دهید تا در صورت بروز تشنج، تماسی با قسمت تیز و برنده آنها اتفاق نیفتد.

کارهایی مثل اتوکردن نیز در مواقع تنها بودن در منزل توصیه نمی شود. افراد سیگاری نیز از سیگار کشیدن در مواقع تنهایی خودداری کنند.
 

وظیفه والدین و اطرافیان بیمار

علاوه بر مراجعه به پزشک و دریافت دارو، والدین و اطرافیان بیمار وظایفی به عهده دارند.

والدین باید معلم‌ها، مسئولان مدرسه و هر کسی که با کودک در ارتباط است را از بیماری فرزند خود مطلع کنند.
 
معلمان و مسئولان مدرسه نیز باید اطلاعات کافی درخصوص رفتار با کودک مبتلا به تشنج داشته باشند.

تنها کاری که اطرافیان در مواجهه با فرد دچار صرع باید انجام دهند دور کردن اشیای خطرناک از اطراف بیمار است.
 
توصیه اکید می‌کنیم که هیچ تلاشی برای باز کردن دهان بیمار انجام نشود. برخلاف باورهای رایج نیازی به قرار دادن شیء در دهان بیمار برای جلوگیری از قفل شدن دندان‌های او وجود ندارد. در افراد بزرگسال لازم است که فرد را به پهلو بخوابانید و صبر کنید تا حمله برطرف شود.

اگر مسئولان کودک مبتلا از بیماری او ناآگاه باشند دستپاچه عمل می‌کنند که این مساله باعث ترس و وحشت همکلاسی‌ها و در نهایت ضربه روحی به کودک خواهد شد. 4

پی نوشت:
1.www.mizanonline.com
2.www.abidipharma.com
3.www.beytoote.com